Dit artikel is gepubliceerd op LinkedIn
Zuid Afrika: veelkleurig en kansrijk
Deze maand kwam ik terug uit Zuid Afrika. Ik was daar voor de thema’s kansengelijkheid, de politieke invloed op verschillen tussen arm en rijk, diversiteit en inclusie. Wat heb ik veel mogen leren over ‘duurzaam’ leiderschap en menselijke kennis. Zoals de Amerikaanse politicus Bill Bullard scherp verwoordde: “Opinie is echt de laagste vorm van menselijke kennis. Het vereist geen verantwoording, geen begrip. De hoogste vorm van kennis… is empathie, want het vereist dat we ons ego opschorten en in de wereld van een ander leven. Het vereist een diepgaand doel dat groter is dan het zelfbegrip.”
Het programma was vol: een combinatie van colleges van professoren van over de hele wereld op de Universiteit van Stellenbosch, tot aan bezoeken aan overheidsinstanties, school en lokale politiek. Alsook het ontmoeten van de lokale bevolking binnen haar eigen leefomgeving.
De economische cijfers van Zuid Afrika stemmen niet positief en de uitdagingen van het land zijn fors: educatie is onvoldoende en ongelijk verdeeld, stroomuitval door overbelasting van het netwerk en corruptie. Tegelijk zijn er vele initiatieven op het gebied van duurzaamheid en innovatie. We bezochten het BioMed Research International (BMRI) van de Faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen en een Sustainability Institute waar leren in een gemeenschap plaatsvindt (socialisatie), er ruimte is voor leren (kwalificatie) ook buiten het lokaal (persoonsvorming) en een partnerschap met opvoeders nagestreefd wordt. Voor wie is deze vorm van educatie toegankelijk?
KANSEN
Van kansenongelijkheid is sprake als leerlingen met dezelfde talenten door hun specifieke achtergrond niet dezelfde resultaten behalen in het onderwijs.
“Het schoolsucces van kinderen en jongeren wordt behalve door de input van de school beïnvloed door verschillende factoren, zoals de sociaaleconomische positie van ouders, de sociale steun waar leerlingen een beroep op kunnen doen en de taalvaardigheid van ouders, zowel in het Nederlands als een eventuele andere taal. Daarnaast spelen ook vooroordelen en discriminatie een rol in de kansen die kinderen in het onderwijs krijgen” (Bron: NJI).
Wat we kunnen leren uit Zuid Afrika is dat kansenONgelijkheid een grote impact heeft op de economie, welvaart en het welzijn in het land. Deze thema’s leveren inzichten op over het Europees beleid waarin ook een vorm van segregatie zichtbaar is en polarisatie onze denkbeelden kleurt. Lessen die we toe kunnen passen in de rol die de overheid en specifiek het onderwijs kunnen nemen in deze kansenONgelijkheid. “Onderwijs is het krachtigste wapen dat je kunt gebruiken om de wereld te veranderen”, stelde Nelson Mandela. In de literatuur en in het maatschappelijk debat over gelijke kansen in het onderwijs bestaan verschillende visies op kansenongelijkheid.
De twee meest besproken visies hebben tegengestelde uitgangspunten: gelijke- of ongelijke investering. – Vanuit de ene visie is er kansengelijkheid als alle leerlingen dezelfde behandeling krijgen. Alle leerlingen volgen hetzelfde onderwijs en krijgen dus dezelfde kansen. – De andere visie gaat uit van een passende, en dus soms ongelijke, investering om tot gelijke uitkomsten te komen. In sommige gevallen is een gelijke behandeling onvoldoende om tot gelijke uitkomsten te komen en moet er worden gecompenseerd voor belemmerde factoren die invloed hebben op het leer- en ontwikkelproces van leerlingen (Bron: NJI).
De rol van een leider werd meermaals bekrachtigd met praktijk voorbeelden: inclusief leiderschap in een wereld vol diversiteit. Deze diversiteit vraagt om een open mind en erkennen dat er veel is wat we niet weten, begrijpen of voelen vanuit ons eigen perspectief. We kunnen als overheid vele regels en beleid opstellen. Echter zijn het de ‘waarden‘ die ons verbinden. Als het moeilijk wordt kan de regel overtreden worden, een waarde voel je diep vanbinnen. We kunnen streven naar een gezonde maatschappij omdat we het belang (de waarde) zien van gezondheid ten gunste van je geluk. Als we beleid toepassen door een verbod te leggen op ieder genotsmiddel zullen we een maatschappij creëren waarin we veel tijd besteden aan sancties voor overtredingen. De tijd om het gesprek te voeren over geluk en gezondheid gaat daarmee verloren. In Europa kennen we de voorbeelden en gevolgen hiervan. Moraliteit staat boven de wet. Mandela liet waarden delen tussen alle lagen van de bevolking omdat ‘shared values’ verbinden.
Inclusief leiderschap in een wereld vol diversiteit vraagt dus om empathie. In Zuid Afrika heb ik dit bevestigd gezien in de manier waarop bevolkingsgroepen over elkaar denken: ze denken te weten hoe blanken gekleurden of zwarten leven of in het leven staan. Ze denken vanuit hun perspectief te kunnen ondersteunen en maken plannen. De vraag is of de werkelijkheid van de ander voldoende meegewogen wordt, laat staan begrepen. Op weg naar een inclusieve samenleving, ten gunste van kansengelijkheid, opdat ieder de ruimte en kennis krijgt een gelukkig mens te zijn. Ambitieus… Terwijl er ook vele obstakels zijn: oorlog, armoede, inflatie, energiecrisis, klimaatcrisis, woningnood, stikstof- en asielcrisis. Thema’s die ver weg liggen van geluk en gezondheid. Uit het laatste UNESCO-rapport (Unesco, 2022) blijkt dat 70% van de jongeren een zeer beperkt begrip heeft van de klimaatcrisis. Het onderwijssysteem is een cruciale plek om te beginnen”(SDG Nederland, 2023). Oplossingen voor de vele ‘obstakels’ heb ik niet zomaar gevonden. Wel de wijsheid dat perspectiefwisseling je beeld kan verzachten en leiden tot begrip. Zoals Dalai Lama vatte: “waar onwetendheid heerst, is ware vrede onmogelijk”.
“We don’t see things as they are, we see them as we are”
Anais Nin
Sustainable Development Goals
Punch-support werkt vanuit de Sustainable Development Goals (SDG) (United Nations, Department of Economic and Social Affairs, 2022) 3, 4, 8, 10 en 17. Door in te zetten op werkgeluk en welbevinden dragen we bij aan een gezondere maatschappij (goede gezondheid en welzijn) (Veltenaar, 2022). Wanneer organisaties geprikkeld worden zich in te zetten voor ontwikkeling (kwaliteitsonderwijs) van medewerkers wordt bijgedragen aan gelijkheid (eerlijk werk en economische groei).
Punch support streeft ernaar een duurzaam sociaal ondernemer te zijn. Het MBA-programma Leadership in Sustainability ondersteund mij nog meer betekenis geven door scherper te zijn in het vragen stellen en dat de kracht van mijn advies te laten zijn. Ik heb of geef geen antwoorden, ik kan organisaties wel vragen stellen waardoor ze mijn kennis benutten om deze toe te passen in de eigen context.
Ik adviseer en ondersteun organisaties om hen energieker te maken zodat er (meer/weer) beweging ontstaat. Met Punch-support wil ik een actieve bijdrage leveren aan organisaties om vanuit organisatiekracht (die zowel in de mensen die er werken, áls het samenspel zit) de ontwikkeling van de organisatie te vergroten. Hier maak ik met mijn onderneming graag het verschil door met de frisse blik van een buitenstaander mensen in beweging te brengen. Ik heb ervaren hoe het voelt om kansen niet alleen voor jezelf te creëren, maar iets voor de maatschappij te betekenen.